Platform over bouw en ontwikkeling in de zorg in Vlaanderen en Nederland
Hardenberg heeft eindelijk haar nieuwe ziekenhuis!
Het ziekenhuis heeft een compact ontwerp, maar heeft alle functies van een streekziekenhuis. (Beeld: Merijn Geurts)

Hardenberg heeft eindelijk haar nieuwe ziekenhuis!

​Compact ontwerp met efficiënte patiëntenzorg

De gemeente Hardenberg heeft er lang op moeten wachten, maar na een ‘struggle’ van 15 jaar heeft de stad in het Vechtdal een nieuw ziekenhuis gekregen. Circa 30% kleiner in omvang dan de oudbouw, maar de ruim 15.000 m² is veel efficiënter ingericht voor de zorg van de patiënt. Ondanks de strakke financiële kaders is een volwaardig streekziekenhuis verrezen.

Tekst | Marcel van Rijnbach Beeld | Merijn Geurts van ITOOK en Dura Vermeer Bouw

Het zogeheten Saxenburgh Medisch Centrum, dat in september wordt geopend, staat pal voor het oude Röpcke-Zweers ziekenhuis dat al geruime tijd niet meer voldeed aan de eisen die tegenwoordig aan bouw- en installatietechniek, comfort, logistiek en zorg in ziekenhuizen worden gesteld. Een deel van de polikliniek wordt nog gebruikt, dus is de oudbouw via een overdekte gang met de nieuwbouw verbonden.

De behandelstoelen zijn georiënteerd op de omgeving buiten.  (Beeld: Dura Vermeer Bouw Hengelo)

De behandelstoelen zijn georiënteerd op de omgeving buiten. (Beeld: Dura Vermeer Bouw Hengelo)

De Saxenburgh Groep – eigenaar van het ziekenhuis – sprak al 15 jaar over nieuwbouwplannen, maar vanwege een gebrek aan financiële middelen en veranderende inzichten werd het project steeds uitgesteld. In 2017 waren de uitgangspunten helder en kon IAA Architecten uit Enschede met het ontwerp aan de gang. De locatie van de nieuwbouw stond vast: de parkeerplaats van het oude ziekenhuis. Daardoor heeft het ziekenhuis een rechthoekig volume bestaande uit twee en drie verdiepingen. Bouwcombinatie Dura Vermeer Bouw Hengelo en Goossen Te Pas Bouw hebben twee jaar over de bouw gedaan.

Geringer vloeroppervlak en minder bedden

Het vloeroppervlak is aanzienlijk geringer dan de oudbouw en er zijn ook minder bedden (135) gerealiseerd. Ondanks het compacte ontwerp is echter een volwaardig streekziekenhuis van de grond gekomen waarin alle gewenste faciliteiten en specialisaties een logische plek hebben gekregen. Van vier OK’s, een IC-afdeling en een spoedeisende hulp tot en met onderzoek-, spreek- en behandelkamers, een verlos- en kraamafdeling, een beddenhuis, een dagbehandeling voor long-stay patiënten, een polikliniek, een apotheek, een huisartsen- en prikpost, scan- en röntgenkamers: het zit er allemaal in.

Er zijn zowel drie- als eenpersoonskamers ingericht. (Beeld: Merijn Geurts)

Het was voor directie-architect Henk Gersen van IAA Architecten een uitdaging om dit complete voorzieningenpakket te organiseren op een relatief klein vloeroppervlak. “We waren strak gebonden aan de ruimtelijke kaders”, zegt hij. “Uiteraard leven er bij de afdelingshoofden en specialisten altijd wensen voor grotere ruimtes of meer faciliteiten, maar we moesten uiteindelijk wel binnen de kaders van het Programma van Eisen blijven. Gelukkig is er altijd sprake geweest van een constructieve dialoog tussen de architect, gebruikers, cliëntenraad van het ziekenhuis en het bouwteam.”

Patio’s in een acht-vorm

Door het compacte ontwerp werd het ontwerpteam van IAA Architecten gedwongen een ruimtelijke structuur te bedenken met zo kort mogelijke looplijnen en een logische werkvolgorde. De architecten kwamen uit op een acht-vorm in plaats van de gangbare kam-structuur die je in veel ziekenhuizen ziet. Het ‘achtje’ vormt twee patio’s waarvan de één overdekt is en de ander onoverdekt. Het entreegebouw is ontworpen als een groot, helder atrium waar veel daglicht naar binnen stroomt. Dat was vanuit het oogpunt van een ‘healing environment’ één van de speerpunten in het eisenpakket van de opdrachtgever, de gebruikers en de cliëntenraad. De tweede patio ligt dieper weg in het ziekenhuis en daaromheen zijn langs de binnenplaats met onder meer bomen en planten het beddenhuis, de IC-afdeling en de vier OK’s gepositioneerd. Een bewuste keuze, om patiënten en medisch personeel zoveel mogelijk in contact te brengen met de omgeving buiten.

Photo by: Merijn Geurts | ITOOK (www.itook.nl)

​Eén van de vier OK’s die aan de gevel zijn gepositioneerd. (Beeld: Merijn Geurts)

Efficiënte patiëntenzorg en korte looplijnen

De voornaamste opdracht van het ontwerpteam was om de looplijnen en het transport van voorzieningen en mensen zo kort mogelijk te houden en de patiëntenzorg effectief te organiseren. Gersen legt uit: “Er is een onderscheid gemaakt tussen short- en long-stay afdelingen. Kortdurende behandelingen hebben we zoveel mogelijk voorin het gebouw gepositioneerd. Daarbij moet de bezoek- en wachttijd zo kort mogelijk zijn. Denk onder meer aan de prikpost en de poli’s, waar een bezoeker in een aangrenzende kamer bijvoorbeeld een hartfilmpje kan laten maken. Door de clustering van de spoedeisende hulp, huisartsenpost en ICCU (hartbewaking) weet de patiënt binnen kort tijdsbestek of hij weer naar huis mag of verder behandeld moet worden.”

Dieper weg in het ziekenhuis zijn de OK’s, IC-afdeling en onderzoeksafdelingen zoveel mogelijk gebundeld. Het ‘beddenhuis’ op de 1ste en 2e verdieping bestaat uit driepersoons- en eenpersoonskamers. Deze kunnen qua capaciteit als een soort harmonica meebewegen tussen de verschillende afdelingen. Uit financieel en ruimtelijk oogpunt waren louter eenpersoonskamers niet mogelijk. Toch wordt de privacy zoveel mogelijk gewaarborgd met een eigen garderobekast en kan elk bed worden afgescheiden met een gordijn.

Daglicht bevordert herstel

Opmerkelijk of niet: de OK’s, IC-afdeling en de dagbehandeling voor bijvoorbeeld oncologiepatiënten zijn langs de gevel gehuisvest. Gersen legt uit: “We willen patiënten en personeel zoveel mogelijk de omgeving buiten laten ervaren. Voor de patiënt werkt het herstelbevorderend en voor de chirurg die aan het opereren is, werkt het een stuk prettiger in een omgeving met ook natuurlijk licht.” Ook de behandelstoelen voor ernstig zieke patiënten zijn tijdens hun dagbehandeling georiënteerd op buiten.

Het grote, maar overzichtelijke atrium, de entree van het ziekenhuis (Beeld: Saxenburgh Groep)

Virtueel door 3D-model wandelen

Zowel de architect als de bouwcombinatie hebben in 3D gemodelleerd. Via een virtual reality bril konden gebruikers en cliëntenraad virtueel door elke ruimte in het ontwerp wandelen en waar nodig wijzigingen voorstellen. “Vanuit elke positie kregen de VR-brildagers een goed besef van de diepte en het voorzieningenniveau in zo’n ruimte. Dat heeft echt haar meerwaarde gehad in het ontwerp en de engineeringsfase”, zegt projectleider René Evers van Dura Vermeer Bouw Hengelo namens de bouwcombinatie. Doordat er veel tijd en energie is gestoken in gesprekken met belanghebbenden en de 3D-aanpak liep de uitvoering van de bouw van een leien dakje, zo vertelt hij. “Er is precies gebouwd wat er verlangd is en wat financieel en ruimtelijk mogelijk was.”

Gepaste duurzame maatregelen

Ten aanzien van duurzaamheid heeft Saxenburgh Groep binnen het budget gepaste maatregelen genomen. Zo zal het dak van het ziekenhuis voorzien worden van PV-panelen en krijgt de nieuwbouw geen gasaansluiting. De ruimtes worden verwarmd via laagtemperatuur radiatoren en gekoeld met hoogtemperatuur koeling, die aangesloten worden op een bestaand bodemopslagsysteem. Warmtapwater wordt bereid via een warmtepomp. De luchtbehandelingskasten zijn voorzien van warmtewielen die opgewarmde lucht en overtollig vocht terugwinnen. De verlichting is overal in LED uitgevoerd. Bouwfysische aspecten spelen altijd een belangrijke rol in een ziekenhuis. Zo is een passende akoestiek wenselijk, om overdrachtsgeluid te voorkomen. Daarom is in het grote open atrium gekozen voor een geperforeerd gipsplafond die het geluid als het ware absorbeert. Om de hoge mate van luchtdichtheid te garanderen, heeft de bouwcombinatie regelmatig blowerdoortests laten uitvoeren om te zien of er nog aan de eisen werd voldaan. Het luchtdicht maken van onder meer de aansluitingen tussen de bouwdelen vergde de nodige aandacht en secuur werken van de bouwplaatsmedewerkers.

Laatste inspectie van de verbinding in het atrium.
(Beeld: Dura Vermeer Bouw Hengelo)

Qua materialisering en afwerking is het ziekenhuis vrij sober en ingetogen gehouden vanwege de strakke financiële kaders. Wat er wel uitspringt, zijn de bronskleurige aluminium gevelplaten aan de buitenzijde. Afhankelijk van de speling van het licht krijgt de gevel een steeds wisselende uitstraling en dat maakt het gebouw toch uniek in haar soort. Aanvankelijk had de architect gekozen voor metselwerk, maar hij was toch bevreesd voor weersafhankelijke invloeden en de eventuele gevolgen voor de kwaliteit. Uiteindelijk zijn alle betrokkenen gelukkig met de keuze die finaal is gemaakt.


Feiten en cijfers

Opdrachtgever Saxenburgh Groep

Architect IAA Architecten

Aannemer Bouwteam Dura Vermeer Bouw Hengelo en Goossen Te Pas Bouw

W- en E-installaties HOMIJ Technische Installaties

Medische inrichting VAMED Nederland B.V.

Constructeur ABT en Schreuders Bouwtechniek

Ontwerpfase 2016 – 2018

Bouwperiode 2018 – 2020

Bouwkosten 45 miljoen euro

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details