Platform over bouw en ontwikkeling in de zorg in Nederland en België
In Alkmaar bouwt Noordwest Ziekenhuisgroep een compleet nieuw topklinisch ziekenhuis. De organisatie heeft deze grote operatie opgeknipt in drie fasen. Fase 1 omvat de bouw van de zogenoemde acute as, met een OK-centrum voor complexe zorg, een spoedplein met SEH, vier vleugels met in totaal 105 eenpersoonskamers en een parkeerkelder voor 200 auto’s. Het complex wordt gebouwd door een consortium van bouwkundig aannemer MedicomZes en ULC Installatietechniek, naar een ontwerp van architectenbureau Gortemaker Algra Feenstra. De ingebruikname van de eerste fase is gepland in het voorjaar van 2026.
De nieuwbouw moet ongeveer 30% compacter worden dan de oude situatie, die bestaat uit enkele monumentale panden en gebouwen daterend uit de jaren zestig tot eind negentig. “Gefaseerd bouwen betekent dat we het hele bouwprogramma financieel behapbaar houden én dat we in het proces rekening kunnen houden met toekomstige veranderingen in de zorg”, aldus Peter Geerlings, Projectdirecteur Nieuwbouw bij Noordwest Ziekenhuisgroep. “We doen het stapsgewijs, waarmee we telkens ruimte creëren, verhuizen, slopen, nieuwbouw neerzetten, weer verhuizen, et cetera. Dat begon enkele jaren terug met de renovatie van het monumentale Huize Westerlicht, waar kantoor- en onderwijsfuncties zijn ingehuisd. Zo ontstond de eerste mogelijkheid om afdelingen te verhuizen en vervolgens gebouwen te slopen, te beginnen met de oudste.”
Fase 1 is de eerste uitwerking van het compacte ziekenhuis waar Noordwest Ziekenhuisgroep naar streeft en is bestemd voor de niet-planbare, complexe zorg. Het (deel)complex bestaat uit een voorgebouw, in de wandelgangen het behandelgebouw genoemd, dat straks herkenbaar is aan de champagnekleurige aluminium gevels. Spoedplein en spoedeisende hulp liggen op de begane grond. Hartkatheterisatie en interventie, diagnostiek en het 24-uurslab bezetten de eerste verdieping. Op de tweede verdieping komt het OK-complex met vijf kleine (52 m2), een grote (72 m2) en een hybride OK (85 m2). Hier bovenop ligt een techniek-laag. “Vanuit het behandelcentrum stromen de patiënten door naar de vier vleugels met verpleegafdelingen, herkenbaar aan de witte aluminium gevels”, legt Geerlings uit. “De plattegronden zijn ingericht om dit zo efficiënt mogelijk te laten gebeuren, met korte looplijnen voor onze zorgverleners. De poliklinieken bouwen we als laatst, want daar gaan de ontwikkelingen het snelst. Poliklinische consults en diagnosticeren vinden steeds meer digitaal plaats, dicht bij de patiënt thuis. Dat kan over een jaar al ruimte schelen. Bouw je alles in één keer, dan kun je dat niet meer eenvoudig corrigeren.”
Naast compacter bouwen is standaardiseren een rode draad voor het ziekenhuis. “Fase 2 zal een OK-complex voor planbare zorg krijgen. Uit efficiëntieoverwegingen komt dit in het verlengde van de OK’s uit fase 1”, vervolgt Geerlings. “De acht OK’s van fase 2 zullen dezelfde vorm, afmetingen en basisopzet hebben, waarbij we de gebruikerservaringen uit de eerste fase meenemen.” Meestal worden OK’s telkens helemaal opnieuw uitgedacht, wij gaan voor een zekere standaardisering. Bijzonder is wel dat de operatietafel niet meer in het midden staat. Zo houden we rekening met een veel voorkomende ingreep: een keizersnede waarbij een couveuse nodig kan zijn. Een OK heeft aan die kant dus iets meer ruimte nodig. Wij zijn ons ervan bewust dat de anesthesist een vaste werkplek nodig heeft, terwijl de chirurg meer bewegingsruimte vraagt. Daarom hebben we na grondig overleg en oefeningen in een mock-up besloten om de tafel, pendels en andere voorzieningen enkele decimeters te verplaatsen.”
Dergelijke aanpassingen hebben consequenties voor de hele keten. Ed Lenting, Projectdirecteur voor MedicomZes, geeft aan: “Verzinnen is één ding, maar voor de juiste uitvoering moeten alle betrokken partijen vroeg aan tafel zitten. Als de operatietafel verschuift, verplaats je alle aansluitingen en tevens de doorvoeren naar de bovengelegen technieklaag.” Hij benadrukt het belang van samenwerking tussen artsen, ontwerpers, aannemers en installateurs om een project correct uit te voeren. Veranderingen in het ontwerp van OK’s en medische apparatuur hebben directe invloed op het bouw- en installatieontwerp. Vroegtijdig overleg en gedetailleerde planning zijn cruciaal. Zodra ontwerpen vastliggen, zijn wijzigingen niet meer mogelijk. Daarom is het essentieel om alle gebruikers nauw bij het proces te betrekken. “Ik ben onder de indruk van de betrokkenheid die alle partijen aan de dag leggen.”
Het ziekenhuis is vanzelfsprekend volledig in een BIM-model uitgewerkt. Lenting: “Wij zitten op een heel hoog niveau en daar plukken we dagelijks de vruchten van. In een vroeg stadium zijn alle constructies, installaties en sparingen op een hoog detailniveau uitgewerkt en we zorgen dat alle onderdelen digitaal afgestemd zijn. Doordat alles in een hoog detailniveau is uitgewerkt, hebben onze mensen op de werkvloer bijna geen tekening meer nodig. Wij doen bijna alles digitaal door middel van de BIM Viewer van Dalux. Je kunt er alles in zien. Denk bijvoorbeeld aan een kozijn met een verzwaarde stijl, zodat je daar niet per ongeluk doorheen gaat als de elektricien een kabel wil aanleggen. Daarnaast zijn de plattegronden, vanuit het BIM-model, met een printer op de vloeren uitgetekend. Daarmee kun je alles aangeven, van sparingen, boorgaten, standleidingen en de posities van binnenwanden en kozijnen tot de merktypes aan toe. Twee jaar geleden kende ik dit nog niet, nu zou ik niet meer zonder willen omdat het accurate informatie geeft en fouten voorkomt.”
De bouw van deze 35.000 m2 grote eerste fase begon in 2022 met de sloop van de oudbouw en aanleg van de bouwput. “Het ziekenhuisterrein is voornamelijk zandgrond zonder onderliggende kleilagen”, legt Geerlings uit. “Om een droge bouwkuip aan te kunnen leggen, is na het slaan van een damwand met gelinjectie een kunstmatige kleilaag gevormd. Aannemer K_Dekker heeft de put toen ontgraven, een paalfundering aangelegd en de keldervloer gestort. Daarna zijn MedicomZes en ULC ingestapt.”
“Het casco is vervolgens opgetrokken met wanden, kolommen en kernen van prefab beton en breedplaatvloeren”, vervolgt Lenting. “Voor de dakopbouwen van de installaties zijn staalconstructies gebruikt. Inmiddels zijn de meeste gevels geplaatst. Wij kregen de ruimte van het Noordwest Ziekenhuis om dit pakket samen met gevelleverancier Sorba in detail uit te werken. Dat is altijd een samenspel van esthetiek en maakbaarheid. Sorba leverde de aluminium gevelbekleding van de hoofdvolumes, Schüco de vliesgevels voor bij de lounges en entrees. Het resultaat is straks een prachtig gebouw met patiëntenkamers, wachtruimten en veel loungeplekken die allemaal uitkijken op het groen van de Alkmaarderhout.”
De installatietechniek is in handen van ULC, dat zich net als MedicomZes sterk heeft toegelegd op de zorgsector. “We zijn samen dit project aangegaan zoals we al vele jaren gezamenlijk optrekken”, vertelt Gabe Westra, projectleider bij ULC. “Je kunt zeggen dat we met elkaar kunnen lezen en schrijven. Voor complexe werken als het bouwen van een ziekenhuis is het essentieel dat je elkaar tot in de details begrijpt. De opdrachtgever was op zoek naar een compact, duurzaam en efficiënt functionerend ziekenhuis. Daarin kunnen wij als bouwteam onze meerwaarde leveren. Het ziekenhuis streeft niet naar BREAAM-certificering; dat is gezien de grote hoeveelheid medische techniek haast onmogelijk en tevens komt er een hele administratieve last bij kijken. Maar we bouwen wel een bijna energieneutraal gebouw met stadsverwarming, voldoende zonnepanelen op de daken van de verpleegafdelingen en een uitstekend geïsoleerde schil.”
Net als de OK’s zijn de eenpersoons verpleegkamers het resultaat van bouwteamoverleg, ruggenspraak met de gebruikers, uittesten in een mock-up, knopen doorhakken en bouwen. Geerlings: “We hebben een jaar lang de opstelling van een verpleegkamer in een mock-up getest. Daarin is onder meer gezocht naar een nieuwe balans in enerzijds de ruimte voor de verpleging en anderzijds een plek voor een rooming-in meubel voor familie en naasten die bij de patiënt willen blijven overnachten. Uiteindelijk kom je met de beschikbare ruimte op een compromis waarin we nog iets meer ruimte geven aan de verpleging, die immers elke dag in de weer is. Verder zijn de vier vleugels nadrukkelijk georiënteerd op de Alkmaarderhout. Zo maken we het stadspark onderdeel van de ‘healing environment’.” Ook de bedden worden hierin meegenomen. “In een standaardopstelling staan bedden met alle voorzieningen en aansluitingen telkens ruggelings gegroepeerd, maar dan kijkt de ene patiënt naar het oosten en de andere naar het westen. In ons ziekenhuis kijken ze straks allemaal dezelfde, goede en groene kant op.”
Aan enthousiasme voor het nieuwe ziekenhuis geen gebrek. Westra: “Afgelopen zomer, tijdens de Dag van de Bouw, konden publiek en medewerkers van het ziekenhuis de bouwplaats bezoeken. De belangstelling hiervoor was erg groot.” Vooral het contact met de toekomstige gebruikers is erg positief, vertelt hij. “We zijn hier met een collectief bewust bezig om iets moois te creëren en we vinden het leuk om de toekomstige gebruikers daar nauw bij te betrekken. Je voelt dat dit erg gewaardeerd wordt. Ook dit jaar organiseren we weer een Dag van de Bouw, op zaterdag 21 juni 2025.” Geerlings: “We hebben de mensen voor wie het ziekenhuis hun werkplek wordt vanaf een vroeg stadium bij het proces betrokken. Niet alleen om dat compacte, efficiënte ziekenhuis van de grond te krijgen, maar ook om iedereen enthousiast te maken én te houden. Wij leren hier in deze eerste fase ook van en gaan dat gebruiken in de volgende bouwfase. De oplevering van de eerste fase is gepland in oktober 2025, zes maanden later gevolgd door de ingebruikname. Daarna gaan we weer afdelingen verhuizen en aanstalten maken voor het volgende sloopproject. Het is onze intentie om ook met MedicomZes en ULC de volgende fase te bouwen.”
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
Jubileum
