Platform over bouw en ontwikkeling in de zorg in Vlaanderen en Nederland
ZNA Cadix leeft! “Bij iedereen die aan het ziekenhuis meewerkte, leeft er een ongelofelijke trots”, zegt Frank De Brabandere van BAM Interbuild. “Juist omdat het gebouw zo bijzonder is – in het ontwerp en in de kwalitatieve uitvoering. Al die jaren werkten tientallen bedrijven samen aan een soort heilige missie. Het resultaat is magnifiek.”
104.000 vierkante meter oppervlakte. 20 bovengrondse verdiepingen. 88 meter hoog. 385 bedden en een dagziekenhuis met 43 plaatsen. 936 ondergrondse parkeerplaatsen. 60.000 blauwe en groene gevelpanelen. Het zijn maar een paar van de indrukwekkende cijfers van ZNA Cadix, het grootste ziekenhuis binnen de Antwerpse ring dat op 18 september 2023 haar deuren opende, na 7 jaar bouwen. Het nieuwe ziekenhuis is op veel vlakken atypisch: de locatie in de binnenstad, de verticale bouw, de publieke zorgboulevard, de keuze voor de speelsere inrichting, …
Wat ZNA Cadix dan zo bijzonder maakt? Laat ons beginnen bij de locatie: middenin Antwerpen, aan de kop van Park Spoor Noord, tussen het Kempisch dok en de Noorderlaan. “Terwijl andere grotere ziekenhuizen bewust kiezen voor een buitenstedelijk gebied, koos ZNA juist voor inbedding in de stad”, legt Ali Tmimi van projectontwikkelaar Kairos uit. “Tram 1 stopt hier voor de deur. Aan de ene kant heb je het park: een groene long vol beweging. Aan de andere kant ligt het Eilandje met het Mas, de Cadixwijk en de dokken.”
Het nieuwe ziekenhuis is niet alleen verweven met de omgeving, maar ook met de Antwerpenaren zelf. Want wie van de Cadixwijk naar het park wil, kan via de publiek toegankelijke ‘zorgboulevard’ met winkeltjes en horeca op de benedenverdieping van het ziekenhuis. Ook op de derde verdieping is iedereen welkom in het restaurant met groot dakterras en zicht op de stad. Zo wordt ZNA Cadix een ziekenhuis waar je wél met plezier naartoe komt: een icoon in de stad, een toegangspoort tot het park of het Eilandje en een plek om elkaar te ontmoeten.
VK architects+engineers® part of Sweco en Robbrecht en Daem Architecten stonden in voor het ontwerp en de studies van ZNA Cadix. Tom Debacker van VK architects+engineers: “Met die inbedding in de stad evolueert het ziekenhuisnetwerk mee met het moderne zorgdenken. Zorg en kwetsbaarheid hoef je niet weg te steken, maar horen bij de samenleving. En door de samenleving dichter bij de zorg te brengen, kan die ook helend werken voor de patiënten.”
Steven Wallays, directeur Healthcare bij VK architects+engineers®: “De eerste reacties op de locatie waren eerder sceptisch: hoe bouw je op zo’n beperkte oppervlakte een ziekenhuis? Door in de hoogte te bouwen, heeft Antwerpen er niet alleen een fantastische eyecatcher op een zichtlocatie bij. Dankzij de verticale bouw verlopen de spoedstromen ook sneller. In klassieke ziekenhuizen liggen de spoedafdeling, operatiekwartieren en intensieve zorg op hetzelfde niveau. Wij plaatsten de afdelingen boven elkaar, met voorbehouden liften die patiënten in amper 15 seconden 5 verdiepingen hoger brengen.”
Door de beperkte grondoppervlakte stonden de ontwerpers voor nog een andere uitdaging. Hoe organiseer je de levering van onder andere voeding, medicijnen en linnen? Die logistiek is in ZNA Cadix bijna onzichtbaar omdat ze onder de grond verloopt. Wallays: “Je kunt je de -1 het best inbeelden als een levendig logistiek dorp. We goten elke stroom – van de ambulances, leveranciers en bezoekers – in rekenmodellen. Op basis daarvan maakten we de ideale liftenplannen en routeschema’s die ervoor zorgen dat zelfs op piekmomenten alles vlot verloopt. Door alle gemotoriseerde verkeer onder de grond te sturen, blijft bovengronds het voorplein vrij voor voetgangers en fietsers.”
Debacker: “Als je binnenkomt in het ziekenhuis, voel je direct een wat speelse sfeer. Het gebouw laat zich echt ontdekken, met gezellige hoekjes, inpandige terrassen, veel daglicht en een warme belichting. De zorgboulevard heeft een terrazzovloer. In de kamers maakten we zitbanken aan de ramen. Op de afdelingen vind je ontmoetingsplaatsen en ruime lounges terug. En voor de verlichting kozen we voor hangende armaturen in de zorgboulevard en schijfvormige armaturen in de rest van het ziekenhuis. Waren die keuzes evident? Zeker niet. Onder de bouwpartners zijn daarover zeker de nodige discussies geweest en financieel waren ze niet de goedkoopste optie. Maar die look-and-feel die in heel het ziekenhuis is doorgetrokken maakt ZNA Cadix juist tot een unieke setting.”
Ook de kleuren van het nieuwe ziekenhuis springen in het oog. De gevels zijn afgewerkt met blauwe en groene geglazuurde keramische klikpanelen. Blauw verwijst naar de lucht en het water van de dokken en de Schelde vlakbij. De groene kleur is een knipoog naar Park Spoor Noord. De kleuren komen ook in de inrichting terug. Wie goed kijkt, ziet dat de ramen op verschillende dieptes in de gevel zitten. In het midden van het gebouw is er een patio. Zo valt het daglicht ook binnenin tot op de benedenverdieping.
Voor de bouw van ‘het koninginnenstuk van het Antwerpse ziekenhuisnetwerk’ bundelden BAM Interbuild en MBG hun krachten. Frank De Brabandere van BAM Interbuild: “De samenwerking tussen alle bouwpartners gaf echt de doorslag bij dit project. Vanaf het begin stonden alle neuzen in dezelfde richting. Iedereen ging voor hetzelfde doel: het indrukwekkendste ziekenhuis van de stad bouwen.” Kurt Schrauwen van MBG: “De bouw was in veel opzichten een specialleke. Zo gebeurde alle grondafvoer per binnenschip om het verkeer te ontlasten. Alle ramen zijn gemonteerd als prefabpanelen met het raam er al in. Voor de logistieke verdieping onder de grond waren er gigantische overspanningen nodig. Toch was hét huzarenstukje de betonnen draaitrap in de hal. In totaal werkten we er 8 maanden aan. De volledige onderkant is glad bekist. De trap heeft geen binnenspil, hij staat echt los in de ruimte en hangt alleen aan de bordessen van elke verdieping vast. Onder de treden zit akoestische isolatie. En de verlichting is ingewerkt in de balustrade. Alles is zo verfijnd en perfect afgewerkt: onze collega’s zijn tot het uiterste gegaan.”
De projectpartners leverden het ZNA Cadix eigenlijk al in maart 2022 officieel op. Hoe komt het dat het ziekenhuis pas 1,5 jaar later de deuren opent? Tmimi: “ZNA Cadix koos voor een sleutelklaar project. In de eerste fase werd ZNA Cadix opgeleverd volgens het originele bestek uit 2012. In de tweede bouwfase gebeurden de nodige aanpassingen. Intussen zijn de wensen veranderd of kwamen er nieuwe inzichten. Er zijn kamers en zelfs verdiepingen van functie veranderd. En soms moesten ruimtes aangepast worden aan de nieuwste apparatuur. Dus in dat laatste anderhalf jaar zijn er nog bergen verzet. Die tweede bouwfase bewijst ook dat het gebouw flexibel genoeg is voor de toekomst.”
Bij de totstandkoming van ZNA Cadix zijn veel partners betrokken. Kairos stond in voor de projectontwikkeling en NMBS bracht de grond in. Het ontwerp is van VK architects+engineers® part of Sweco, Robbrecht en Daem architecten en Omgeving VK architects+engineers zorgde ook voor alle technische studies. BAM Interbuild en MBG vormden een geïntegreerde vennootschap voor de bouw. BAM FM zorgt voor het onderhoud in de komende 20 jaar.
Feiten en cijfers
De bouw van ZNA Cadix startte op 20 mei 2016.
Het ziekenhuis is open sinds 18 september 2023.
Het nieuwe ziekenhuis aan Park Spoor Noord verwacht jaarlijks 200.000 patiënten.
ZNA Cadix stelt 1.200 mensen te werk.
Het gebouw is 88 meter hoog en heeft daarmee de op 3 na hoogste toren van Antwerpen.
Om bloedzakken, medicijnen en stalen razendsnel tussen verpleegdiensten, operatiekwartieren en laboratoria te transporteren, gebruikt ZNA Cadix het pneumatische buispostsysteem van Aerocom.
Aerocom is de grootste fabrikant van buispostsystemen ter wereld. De productie gebeurt bij het Duitse moederbedrijf. De voorbereidende studies, de contacten met de klanten, de installatie, het onderhoud en eventuele uitbreidingen zijn in België in handen van Aerocom Belgium in Dilbeek. Directeur Peter Vandebeek: “Je vindt onze systemen onder andere in de retail en de voedingssector, maar vooral in ziekenhuizen. Bijzonder bij ZNA Cadix is dat in het lab twee automatische ontlaadstations zijn voorzien. Het personeel hoeft zelf geen patronen meer te openen, te sluiten en opnieuw terug te sturen. Dat gebeurt allemaal vanzelf: de producten schuiven uit het patroon en de patronen gaan automatisch terug naar de verzender. Ook bijzonder is dat alle stations beveiligd zijn. Alleen met een geautoriseerde badge raak je binnen.” Met de buizenpost wint het personeel niet alleen tijd. “Het ziekenhuis bespaart ook nog eens op energiekosten omdat er veel minder liftbewegingen nodig zijn.”
Aerocom leverde en onderhoudt ook de buispostsystemen van onder andere UZ Leuven, UZ Gent en AZ Groeninge. In het nieuwe Grand Hôpital de Charleroi installeert ze een complex buispostsysteem met een transferrobot die de patronen buffert en snel van de ene lijn naar de andere overzet. Projectmanager Andy Luyckfasseel: “In Charleroi overbruggen de patronen grote afstanden. Door ze op te splitsen in verschillende lijnen vergroot de capaciteit enorm.”
De lijst met indrukwekkende projecten van Vliegen en Sanitair Blondeel dikt met ZNA Cadix verder aan. De twee bedrijven sloegen in 2017 succesvol de handen in elkaar voor alle sanitaire infrastructuur van het nieuwe Antwerpse ziekenhuis. Blondeel en Vliegen verzorgden alle aan- en afvoerleidingen voor regenwater, osmosewater, koud en zacht water en brandbestrijding. De specialisten in sanitair leverden en installeerden waterverzachters, boilers, dompelpompen, waterbehandelingsinstallaties en drukverhogers voor de hoogste verdiepingen. En ze plaatsten de toestellen zelf, zoals de toiletten en douches. Om het regenwater met een minimum aan leidingen af te voeren, kreeg ZNA Cadix een Geberit Pluvia-onderdruksysteem.
Gedelegeerd bestuurder Raf Vliegen: “Al sinds 2015 zijn we gespecialiseerd in BIM en het 3D-tekenprogramma Revit. We hebben een eigen engineeringdienst en drie tekenaars in huis die onder andere voor ZNA Cadix de technische plannen van de sanitaire installaties hebben opgemaakt. Voor Cadix nam Blondeel de administratie op zich en wij deden de engineering. We zijn allebei familiebedrijven, de samenwerking klikte direct. Na ZNA Cadix werkten we ook samen voor de bouw van de nieuwe gevangenis in Dendermonde.”
De grootste leiding- en sanitairwerken voor ZNA Cadix zijn al een tijdje achter de rug. In de laatste bouwfase zetten de teams van Vliegen en Blondeel de puntjes op de i. Raf Vliegen: “Het ziekenhuis koopt de meeste medische toestellen zo laat mogelijk aan. Zo start ze met de nieuwste modellen. Sommige toestellen vereisen een specifieke waterhardheid. Zulke zaken hebben we het voorbije half jaar nog op punt gezet.”
Eribel is al meer dan 50 jaar een toonaangevende Belgische producent van technisch binnenschrijnwerk. “Wij zijn een echte one-stop-shop voor onze klanten, met antwoorden op maat voor elke uitdaging”, vertelt Commercieel Directeur Gert Daniels. “Met een omvang van maar liefst 2.840 deurgehelen, variërend van draai-, schuif- en doorslaande deuren tot S-deuren en bijna 100 raamgehelen inclusief hoekramen, hebben wij door ons vakmanschap een waardevolle bijdrage geleverd aan het gloednieuwe ziekenhuis ZNA Cadix.”
“Voor dit project plaatsten onze vakmannen producten uit ons SolidTeq- en ClassicTeq-gamma. Naast onze brandwerende toepassingen hebben we ook akoestische en stralingswerende oplossingen geïmplementeerd. De opvallende factor hierbij was de positieve en constructieve samenwerking met alle betrokken partijen, ondanks de veeleisende planning. Het ZNA Cadix-project is een levendig voorbeeld van hoe vakbekwaamheid en synergetische samenwerking kunnen samenkomen om een buitengewoon succesverhaal te creëren.”
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
Jubileum
