Bernard Ceriez: ‘Gezondheidszorg heeft fundamentele hervorming nodig’

De Belgische gezondheidszorg staat op een kruispunt. Het systeem, dat lang werd geprezen om zijn toegankelijkheid en kwaliteit, kan de groeiende uitdagingen niet langer aan. De Belgische Vereniging van Ziekenhuisdirecteurs (BVZD) trekt aan de alarmbel.

“We vonden de periode van onderhandelingen voor de vorming van een nieuwe federale regering hiervoor een geschikt moment”, zegt BVZD-voorzitter Bernard Ceriez. “De toenemende zorgvraag, nijpende personeelstekorten en rendabiliteitsproblemen van heel wat ziekenhuizen brengen het systeem steeds dichter bij een existentiële crisis. Zonder structurele hervormingen komen zowel de betaalbaarheid als efficiëntie en toegankelijkheid van de zorg in gevaar. Daarom pleit de BVZD voor een fundamentele transformatie, volgens het concept waardegedreven zorg (value-based healthcare/VBHC). Dit maakt het mogelijk om tegen beheersbare kosten gezondheidsoplossingen aan te bieden.”

Samenhangende visie nodig

“Traditioneel richt onze gezondheidszorg zich op de behandeling en bestrijding van acute pathologieën, met een vergoeding die vooral gebaseerd is op prestaties. We moeten een nieuwe benadering vinden van de hervorming van de organisatie en financiering van onze gezondheidszorg, waarin de patiënten en een maximale zorgkwaliteit centraal staan. Dit vereist transparantie, een versnelde digitalisering, robuuste data-infrastructuur en nauwe samenwerking tussen alle betrokken actoren. Dat zijn niet alleen de ziekenhuizen, maar ook de artsensyndicaten – in België hebben heel wat ziekenhuisartsen een zelfstandig statuut, de ziekenfondsen en de diverse overheden die bevoegd zijn voor ziekenhuizen.” 

VBHC

“In 2006 introduceerden Michael Porter en Elizabeth Teisberg VBHC als een oplossing voor de stijgende zorgkosten en de toenemende druk op de kwaliteit en toegankelijkheid van de gezondheidszorg wereldwijd. Het doel van VBHC is om op duurzame wijze de uitkomsten te verbeteren, door zorg te organiseren rond individuen met een specifieke aandoening. Dit wordt bereikt door het standaardiseren van metingen van uitkomsten en kosten en het gebruik van deze gegevens om prestaties binnen en tussen organisaties te monitoren en vergelijken. VBHC definieert waarde als de gemeten verbetering in de gezondheidsuitkomsten van een persoon in verhouding tot de kosten die nodig zijn om die verbetering te realiseren.”

“VBHC biedt een heldere benadering en ingesteldheid om de tekortkomingen van het huidige model daadkrachtig aan te pakken”, aldus Ceriez. “Het organiseert op een holistische manier geïntegreerde zorg rond de behoeften van patiënten, met een focus op preventie. Dit betekent niet dat ziekenhuizen zich moeten specialiseren, maar dat de zorgaanbieders de patiënten een duidelijk traject moeten aanbieden. Daardoor en door de beschikbare middelen efficiënter in te zetten, blijft de zorg toegankelijk en betaalbaar voor iedereen.”

Overheid moet regie in handen nemen

“Een succesvolle transitie naar VBHC vraagt om een nationaal gecoördineerde aanpak. Dit is een forse uitdaging door de complexe structuur van de Belgische gezondheidszorg. De versnippering van bevoegdheden binnen het staatsmodel leidt mede tot overlappende verantwoordelijkheden en vertraagt systemische hervormingen. Ondanks aanzienlijke uitgaven blijven de resultaten van het systeem achter op de verwachtingen. De overheid, die als grootste financier van het systeem de middelen verstrekt, heeft als belangrijke verantwoordelijkheid ook de taak om verandering en innovatie met alle stakeholders te faciliteren.”

België loopt internationaal achter

“Terwijl heel wat andere landen vooruitgang boeken in het moderniseren van hun zorgsystemen door te starten met de toepassing van VBHC, blijft België achter”, meent Ceriez. “De overheid stimuleert te weinig innovatie en digitalisering om datagedreven gezondheidszorg mogelijk te maken. Dit belemmert niet alleen de integratie van nieuwe technologieën, maar vertraagt ook de invoering van duurzame zorgmodellen zoals VBHC. Zonder duidelijke strategie blijft België steken in een reactief systeem.” Daarom pleit BVZD, die 95% van de algemene en academische ziekenhuizen vertegenwoordigt, voor de oprichting van een federaal coördinatieorgaan voor de transformatie. “Dat met politieke steun en de betrokkenheid van alle stakeholders met een gezamenlijke strategie en heldere roadmap om VBHC systematisch implementeren. Naast politieke steun en financiële middelen is een mentaliteitsverandering essentieel om deze verschuiving naar een toekomstbestendige gezondheidszorg mogelijk te maken. Het vereist leiderschap en de moed om structurele keuzes te maken. Toch biedt België met de juiste aanpak de kans om een Europees voorbeeld te worden.”