Een toekomstgerichte aanpak voor zorginrichtingen

In een snel evoluerende wereld is het cruciaal dat zorginstellingen bouwen voor de toekomst. Technologie vernieuwt steeds sneller en helpt ook de zorgsector bij het efficiënter functioneren, het verbeteren van de zorgkwaliteit en het personaliseren van behandelingen. Daarbij is het belangrijk om te onthouden dat innovatie en technologie geen doel op zich zijn. Kern van de zorginspanningen blijft het comfort van patiënten en personeel: een optimale werkomgeving en aangename patiëntenervaring als basis voor hoogwaardige zorg.

Modulair ontwerpen voor optimale flexibiliteit

Die snelle evolutie stelt uitdagingen voor het ontwerp- en bouwproces. Erik Vereecken, projectdirector bij Sweco: “Voor het nieuwe ziekenhuis in Charleroi, CH Les Viviers, startte de ontwerpfase in 2013. Je hebt dan geen glazen bol die toont hoe de medische sector en het zorgmodel bij oplevering geëvolueerd zullen zijn.” Het ontwerpteam maakte de 116.000 m² van het ziekenhuis optimaal flexibel en combineerde de schillenmethode met het zorgmodel van het ziekenhuis.

Ook in AZ Jan Portaels is de structuur modulair. Kenneth Groosman, healthcare expert bij Sweco: “We hebben, samen met ontwerppartner Wiegerinck, maximaal rekening gehouden met toekomstige medische ontwikkelingen. We realiseren het hele gebouw volgens eenzelfde maatvoering. Zo kunnen ruimtes eenvoudig een andere functie krijgen en afdelingen gemakkelijk opschalen of krimpen.” AZ Jan Portaels houdt ook rekening met veranderende patiëntennoden. Naar verwacht zullen daghospitalisaties in de zorgregio met 50% stijgen: meer behandeling en minder bedden. Met 300 bedden wordt het nieuwe gebouw opvallend kleiner. 

UZ Brussel illustreert hoe reactief bouwen op korte termijn een campus kan hinderen. In 2010 noopten groeiend ruimtegebrek, versnipperde diensten en problemen met circulatie en parkeren tot actie. Een ruimteplan hertekende de campus voor een efficiëntere toekomst. “Dit levend document bevat uitbreiding en reorganisatie voor de meeste diensten, optimaliseert hun wisselwerking en scheidt de circulatiestromen”, aldus Wim De Vos, senior architect bij Sweco. Zo creëert UZ Brussel tegen 2029 een logisch en toegankelijk ziekenhuis met 67.000 m² vernieuwde zorg.

Beleving met impact

Een systematische aanpak lijkt beleving in de weg te staan, maar niets is minder waar. Het ontwerp van een helende omgeving baseert zich op wetenschappelijke inzichten in gebruikerservaringen en impact op welzijn: ook materialen, kleuren, daglicht en natuur worden doordacht en systematisch geïntegreerd. Voor het CH des Viviers optimaliseerde het ontwerpteam de beleving zeer methodisch, broodnodig op een schaal van 1.000 bedden. Vereecken: “Bij de inrichting van een ruimte komen verschillende lagen samen. Naast de mentale en emotionele beleving zijn er praktische overwegingen, zoals oriëntering en functionaliteit. Een ontwerpsysteem met duidelijke basisprincipes bevordert de coherentie en leesbaarheid in het hele ziekenhuis.” Het ziekenhuis kan in de toekomst, bij renovaties of uitbreidingen, zelf aan de slag met de basisprincipes en zo de consistentie waarborgen. “We hebben ook de uitzonderlijke omgeving bovenop de terril optimaal benut. De ramen brengen daglicht binnen, helpen bij de wayfinding en kijken uit op het groene landschap.”

Een gezonde omgeving

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is 24% van het wereldwijde sterftecijfer te wijten aan aanpasbare omgevingsrisico’s. Uitstoot, klimaat en andere omgevingsfactoren beïnvloeden ons welzijn. Ook hier kan technologie helpen, voor een duurzamere wereld. Dit is weliswaar minder evident in een zorgomgeving, door de kwetsbaarheid van patiënten, maar desondanks gaan architecten en ingenieurs op zoek naar creatieve oplossingen. Zo wordt het nieuwe AZ Jan Portaels ziekenhuis ‘all-electric’, een primeur binnen de Belgische gezondheidszorg. Het maakt ook maximaal gebruik van hernieuwbare bronnen.

Systematisch op maat

Door de noden, wensen en behoeften van zorgprofessionals methodisch te benaderen, komen unieke oplossingen tot stand, van nieuwbouw tot uitbreiding en vernieuwing, van lokaal ziekenhuis tot universitair ziekenhuis. De gezamenlijke expertise van ontwerpers en zorgprofessionals creëert een zorgomgeving waar comfort en efficiëntie elkaar ontmoeten in een gezonde omgeving, klaar voor de toekomst.