Het belang van voldoende werkruimte in een OK-complex

Een OK-complex vormt het kloppend hart van een ziekenhuis. Het belang van voldoende vloeroppervlakte in de operatiekamer wordt nog wel eens onderschat, terwijl het cruciaal is voor zowel de veiligheid als de efficiëntie van de zorg. Bij de recente vernieuwbouw van het OK-complex in OLVG-Oost heeft het OK-team op een wel heel bijzondere manier aandacht gevraagd voor zoveel mogelijk werkruimte. Ook CCG had daarin een belangrijke rol om te komen tot ‘a room for perfection’.

Bij de vernieuwbouw van het OK-complex in OLVG-Oost hebben eerst de bestaande OK’s een upgrade gekregen, zodat ze gedurende het bouwproces in de lucht konden blijven. Het nieuwe OK-complex met zes operatiekamers is vervolgens ingepast in een bestaande situatie elders in het ziekenhuis. Daarnaast zijn er nog twee hybride OK’s gebouwd en gepositioneerd in het ‘luchtledige’ boven een poliplein. “De hybride OK’s zijn als eerste gebouwd. Vervolgens zijn we begonnen met het ontwerp van de huidige OK’s, waar we nu in werken en die vorig jaar zijn opgeleverd”, schetst Letty Koopman, operationeel manager van het OK-complex bij OLVG. 

Mock-up in loods

Koopman is al sinds 1980 in allerlei rollen actief op een OK en weet als geen ander welke zaken belangrijk zijn om een OK-complex goed te laten functioneren. Datzelfde geldt voor Ina Roubos, eigenaar van Roubos OK Expertise, met wie ze sinds 2019 intensief samenwerkt. Het duo maakt zich sterk voor voldoende bewegingsruimte in een operatiekamer. “Een lege OK lijkt vaak een balzaal, maar zodra alle apparatuur erin wordt gereden, staat de ruimte bomvol”, zegt Roubos. “Bij het ontwerp van het nieuwe OK-complex hebben we de focus gelegd op alle apparatuur én medewerkers die een plekje moeten vinden in de ruimte. Op papier valt dat heel moeilijk uit te leggen aan de vele stakeholders in een bouwteam, die vaak gebaat zijn bij zo min mogelijk meters. Daarom hebben we een loods gehuurd aan de rand van Amsterdam waarin we een (hybride) operatiekamer één op één hebben nagebouwd, volledig van hout en allerlei restmaterialen en inclusief een gigantisch röntgenstatief met twee grote schermen, een oude OK-tafel, spullen van de anesthesie, een bed, etc. Op basis van al die parameters is met elkaar bepaald welke afmetingen de ruimte minimaal moest hebben.”

Meer volume 

De mock-up heeft volgens Koopman ook heel veel inzicht gegeven in het ontwerp en de indeling van de zes reguliere operatiekamers. “Hierin bevindt zich weliswaar geen groot statief, maar we hadden wel te maken met vaste stramienmaten van het bestaande gebouw. Uiteindelijk is ervoor gekozen om vier OK’s vrijwel identiek in te richten en de OK’s voor cardio en robotchirurgie wat ruimer te maken, ook weer afgestemd op de apparatuur en activiteiten in de ruimte.” Het kan heel aantrekkelijk zijn om te bezuinigen op vierkante meters, want er hoeft minder lucht ingeblazen te worden, etc., weet ze. “Maar als je elke dag in zo’n ruimte aan het werk bent en je hebt net wat meer bewegingsruimte, dan wordt dat absoluut gewaardeerd.” Roubos vult aan: “Apparatuur wordt bovendien alleen maar groter om nóg preciezer te kunnen opereren. Het zou niet verstandig zijn om nu te beknibbelen op ruimte, terwijl nieuwe technieken steeds meer volume innemen. Want juist dankzij die nieuwe technieken kunnen patiënten veel sneller naar huis om in hun eigen omgeving te herstellen.”

Vrije doorgang

Door al die apparatuur die naar binnen wordt gereden in een OK, de pendels aan het plafond, etc. is het van belang dat ondersteunende materialen en vaste apparatuur zoals warmtekasten of -lades een ergonomisch plekje krijgen in de wand, weet Koopman. “Bij Cleanroom Combination Group (CCG) snappen en begrijpen ze wat er op een OK nodig is. Operatieassistenten en anesthesiemedewerkers hebben graag alles aan de wand hangen, maar als projectteam moet je goed nadenken over alle posities. En daarin heeft CCG ons perfect ondersteund.” Roubos geeft een voorbeeld: “De positie van de warmtekast is bijvoorbeeld best essentieel en mag niet achter een anesthesietoestel of kar verdwijnen. Er moet een vrije doorgang zijn. En dat geldt voor vrijwel alle apparatuur die in de wand wordt geïntegreerd. Samen met CCG hebben we vanuit de mock-up heel goed nagedacht over alle posities en de inrichting van de OK’s.”

CCG heeft een indrukwekkend OK-portfolio. “We weten als bedrijf heel goed dat wij ten dienste staan van het OK-team en het proces dat in de OK moet plaatsvinden”, zegt directeur Michiel van Kooten. “Door apparatuur en componenten in onze wanden in te bouwen, nemen wij hindernissen weg en creëren wij vrije ruimte voor de specialisten, zodat zij hun beroep zo goed mogelijk kunnen uitoefenen. Dat is waar wij voor staan: het creëren van ‘a room for perfection’. Het nieuwe OK-complex in OLVG-Oost is daar een treffend voorbeeld van.”